Een fiets kopen, waar moet je op letten?

Je wilt graag een singlespeed of fixed gear fiets bouwen en bent op zoek naar een goede fiets. Een goede basis is het halve werk en dus wil je geen miskoop doen. Misschien hebben bekenden nog ergens een oude fiets in de schuur staan maar meestal moet je op zoek gaan op bijvoorbeeld marktplaats.nl. Je eigen fiets, singlespeed of fixie bouwen is super leuk, maar dan moet je wel de juiste fiets hebben om mee te beginnen. Waar moet je op letten bij het aanschaffen van een (race) fiets? Hieronder een handleiding* vol met aanschaf en aankoop tips. Succes!

Begin met het vaststellen wat voor soort fiets je zoekt en wat het budget is. Een klassieke racefiets zonder indexversnelling wordt normaal gesproken voor heel wat minder verhandeld dan een modern aluminium compactframe met STI. Geef niet al je geld uit aan de fiets, maar hou ook rekening met de aanschaf van kleding, pedalen en het vervangen van versleten onderdelen.

De verkeerde maat is een kwelling, neem dus bij je zoektocht altijd een rolmaat mee. Meet niet alleen de hoogte maar ook de lengte van het frame. Je kunt een iets te kleine fiets wel een beetje oprekken met een andere stuurvoorbouw en een langere zadelpen, maar te hoog of te lang wordt nooit wat. Bij de betere fietsenmaker kun je je (tegen betaling) laten opmeten voor een gecomputeriseerd/objectief maatadvies. Op beurzen kan dit zelfs vaak gratis.

Zadels zijn zeer persoonlijk. Grote kans dat een ander zadel beter zit (gelzadels lopen vaak leeg). Zo vind ik de klassieke racezadels van 20 jaar terug vergeleken met een modern ‘plankje van pakweg  €10 euro maar martelwerktuigen! Bij een diepere zit hoort een smaller zadel, en hoe langer je fietst hoe harder het zadel moet zijn.

En een fiets heeft onderhoud nodig, zorg dus dat dat nu of in de toekomst geen problemen op gaat leveren. Fietsen met achterhaalde onderdelen zoals achternaven met schroefkrans (ipv cassettenaaf) of Suntour derailleurs kun je beter laten staan (tenzij dit in de prijs is meegenomen), en koop ook niet een afwijkende wielmaat zoals 27″. Oude racefietsen hebben misschien tubewielen, en tubes zijn alleen geschikt voor de echte liefhebber. 622 (28″) wielen met draadbanden passen echter ook in zo’n frame, maar dat is weer een extra investering. Betaalbare & bruikbare verende voorvorken voor mountainbikes met een 1″ binnenbalhoofdbuis of al wel 1.125″ oversize maar met 50-60mm veerweg worden ook steeds lastiger te krijgen..

Techniek

Een fiets slijt. Voor je je geld uitgeeft moet je de handelswaar dus goed inspecteren. Sommige onderdelen wil je misschien toch al vervangen (bv ander zadel, banden, andere tandwielen voor aangepast verzet, pedalen) maar de basis moet toch in orde zijn.
Bekijk het frame op beschadigingen zoals deuken, gebladderde verf, een kromme voorvork of scheuren in de verbindingen. Als de fiets niet met losse handen rechtuit wil is er iets krom of zijn de wielen niet goed. Een flauwe deuk in de bovenbuis is meestal ongevaarlijk, maar meer is een goede reden om deskundig advies in te winnen of verder te zoeken.

opgereden

staan laten: rimpels en onderkin net achter de voorvork

Zeker op een fiets zonder spatborden heeft het balhoofdstel flink te lijden van door het voorwiel opgeworpen water en vuil. Controleer of het lager netjes draait zonder dode punten en niet rammelt. Balhoofdstellen met naaldlagers of een cartridge zijn vrij eenvoudig te reviseren, voor balhoofdstellen met losse kogels is speciaal inpersgereedschap noodzakelijk. In modene fietsen met een geintegreerd balhoofd kan het lager al na drie maanden total loss zijn, klassieke balhoofdstellen gaan langer mee.

Wielen moeten recht zijn, geen speling hebben op de lagers en de velgen moeten nog niet hol zijn versleten. Til de fiets van voren op, geef het voorwiel een goede slinger en druk je oor tegen de stuurpen. Als het goed is hoor je het lager dof spinnen, bij een versleten lager hoor je veel gekraak en geschuur en voel je de trilling door de hele fiets heen. De velgflanken moeten recht zijn, kriig je tussen duim en wijsvinger het gevoel dat de flanken hol zijn en wijd uitlopen, dan is de velg aan vervanging toe. Een opgelapt achterwiel met verschillende spaken (kijk naar de dikte en het in de kop geperste logo) is het ook niet. Velgen kunnen scheuren rond de spaakgaten, wees hier ook op attent.

Een versleten band is duidelijk, maar banden kunnen ook verouderen. Rubber kan aangetast worden door droogtescheuren (onder invloed van ozon), en het kan met de tijd knetterhard worden. Dat laatste is nog geen probleem met droog weer, maar spekglad in de regen!

De slijtende delen in de aandrijflijn zijn de ketting met de tandwielen en de derailleurs. Als de ketting erg versleten is (24 schakels zijn dan beduidend langer dan 308mm) is de kans groot dat de achtertandwielen ook aan vervanging toe zijn. De voortandwielen zijn groter en minder belast en overleven meerdere cassettes. Bij de betere crankstellen zijn de bladen uitwisselbaar en leverbaar. Oude Shimano STX/Alivio (edit: merknamen) valt in de categorie uitwisselbaar maar niet te krijgen, bij hele goedkope crankstellen zitten de bladen zelfs vastgeklonken. De trapas mag geen speling vertonen (te voelen door de cranks naar het frame te duwen), vind je wel speling dan moet de cartridge uitgewisseld worden. Bij moderne trapassen met externe lagers kan ook het dure crankstel zelf al total-loss zijn, als er lang mee doorgefietst is!

Met nieuwe blokken en kabels doen de remmen het ook weer goed. Eventueel kun je cantilevers vervangen door V-brakes, maar daar horen meestal ook nieuwe remgrepen bij. Veel beter zal de fiets niet remmen, maar het onderhoud is vaak wel simpeler. Maar pas hiermee op als de fiets een racestuur heeft.

Bidonhouders controleer je op scheuren. Is het stuur krom dan moet je het beslist vervangen, evenals wanneer je diepe krassen vindt rond de klemming in de voorbouw. Aluminium zadelpennen en stuurpennen kunnen vreselijk vastroesten als die niet jaarlijks opnieuw ingevet worden. Controleer voor de koop of ze nog schuiven als je de klembout losdraait.

Upgraden?

Aan een klassiek raceframe van 25 jaar terug oid kun je nog veel plezier beleven. Een frame wat toen echt goed was (dus volledig Columbus SL, Reynolds 531 of 753) (edit: Merken van buisfabrikanten) is nu ook niet slecht. Alu frames uit die periode zijn relatief slap, en de kans bestaat dat de lijm loslaat. De meeste stalen frames (753 misschien niet) kun je -laten- uitbuigen zodat er een moderne 130mm brede naaf inpast. De levensduur van aluminium frames is sterk afhankelijk van het ontwerp en het gebruik.

Er is geen technische reden om een klassiek balhoofdstel te vervangen door een Ahead, tenzij je met alle geweld een carbonvork moet hebben met carbon binnenbalhoofdbuis. De kosten van de vork, balhoofdstel en stuurvoorbouw zijn een stevig argument tegen.

Bij 25-30+ jaar oude racefietsen  moet je bij het vervangen van de remmen opletten op de inbouwhoogte van de rem. Huidige remmen gaan uit van een maat van maximaal 49mm voor een 25-28mm band, op klassieke raceframes met 57 mm inbouwmaat kon je dan ook nog een spatbord monteren. Heb je een nog oudere koersfiets of een semiracefiets met middenoptrekremmen dan zijn de remmen vast nog hoger. Cantileverremmen en V-brakes gebruiken dezelfde nokken, de aparte kabelsteunen van de canti heb je bij V’s niet meer nodig.

Wil je de fiets met dragers oid uitrusten dan zoek je bij voorkeur een fiets uit waar de bevestigingsoogjes al  aanzitten.

Wil je het stuur van een fiets met Ahead balhoofdstel hoger zetten, dan moet je meestal een nieuwe stuur(pen) kopen

 

Aankoopkeuring

  • Pak de eerste fiets bij stuur en zadel en laat de fiets van 5-10 cm hoogte weer op de grond stuiteren. Luister naar de rammels, met enige oefening is een los balhoofdstel of wiellager er zo uit te pikken.
  • hang de fiets in de standaard met de kettingzijde naar buiten
  • controleer voor- en achterband op scheuren, bobbels of ingereden grit, let bij meerkleurige banden vooral op de lijmnaad tussen de verschillende kleurtjes, altijd een zwak punt. Wielrenners zijn erg optimistisch: een met plakband zelf gerepareerde scheur, 10 bar druk, met zijn zessen met 80 in het uur de bocht door, dat moet allemaal kunnen.
  • Controleer de afstelling van de remblokken ten opzichte van de velg. Staat de rem gecentreerd? Door slijtage, een andere velg of  een keer gehaast wielensteken wil een blokje nog wel eens verschuiven. Het karkas van de band is dan gauw doorgezaagd. En zit er nog voldoende profiel op het blokje: in een rit met regen met veel afdalingen kunnen blokjes dramatisch snel opraken! Zijn de remkabels nog gangbaar? Zit er nog leven in de stelschroeven voor de kabelafstelling: kun je die nog bijdraaien zonder tang?  Bij deze controle zie je ook al direct of het wiel nog recht is en de spaken nog op spanning staan.
  • De aandrijflijn komt nu aan bod. Kan de ketting overweg met de kransjes of  is de ketting te ver versleten cq de kransjes te ver heen?  Hoeveel speling heeft de trapas?
  • Bekijk de bidonhouders en bagagedragers op scheuren, de meeste houdertjes zijn zo wrak dat ze op de tekentafel al stuk gaan.
  • Kijk van boven op de voorvork naar de voornaaf. Staat de vorkkroon niet verdraaid t.o. de voornaaf?
  • Kijk van opzij naar de voorvork: de lijn door het balhoofd moet recht door het eerste stuk van de voorvork gaan. Een knik naar achteren (of rimpels in de buis) duidt op een botsing

opgereden2

  • Bekijk de voorkant van het frame. De bovenbuis moet geen hoge rug net achter de buitenbalhoofdbuis hebben, en ook de onderbuis moet recht en strak zijn, dus zonder rimpels en scheurtjes in de lak. Verwijder het eventueel aanwezige tape! Naderhand aangebrachte stickers kunnen gebruikt zijn om scheuren of deuken en plamuur te verbergen
  • Controleer carbon onderdelen op melkachtige pleeken in de lak (stootschade)
  • controleer het frame rond de bidonhouders
  • controleer de achtervorken achter het kettingblad, rond de mannetjes en bij de padden op scheuren

 

*de handleiding is geschreven door M-Gineering. Fixiemag heeft enkele gedeelten uit het originele stuk weg gelaten. Het origineel is te vinden op: http://www.m-gineering.nl/techdex.htm